Η ΕΝΝΟΙΑ «ΑΔΕΣΠΟΤΟ» ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΣΑΦΕΙΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥ

Η ΕΝΝΟΙΑ «ΑΔΕΣΠΟΤΟ» ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ

ΑΣΑΦΕΙΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥ

Κατά κοινή ομολογία η έννοια αδέσποτο αποτελείται από το «α» το στερητικό και το ουσιαστικό «δεσπότης». Δεσπότης σύμφωνα με τους Ασιανούς ηγεμόνες ήταν ο αρχηγός όλων των δούλων, ενώ στο Βυζάντιο είχε την έννοια του Βασιλεύς. Τον τίτλο έφεραν επίσης και άλλοι ανεξάρτητοι ή αυτόνομοι ηγεμόνες αναγνωρισμένοι όμως από το τότε Βυζαντινό κράτος. Όπως και να έχει ή έννοια «αδέσποτο» σημαίνει κάτι το οποίο δεν έχει αφέντη, ή ηγεμόνα. Σημαίνει κάτι το ελεύθερο και ανεξάρτητο από αφέντες και αρχηγούς. Και σημαίνει επίσης έναν χαρακτηρισμό, ο οποίος σήμερα αποδίδεται σε μια ομάδα ζώων, τα οποία αποτελούν συγκεκριμένα σκύλους και γάτες που τριγυρνάνε μόνα στους δρόμους..

Σίγουρα όλα τα ζώα όπου βρίσκονται πάνω στον πλανήτη γη, από τις τίγρεις και τα λιοντάρια έως και τα μυρμήγκια, τα σκυλιά και τα πτηνά, δημιουργήθηκαν για να ζουν ελεύθερα μια αξιοπρεπή και ήρεμη ζωή. Όλα τα ζώα δημιουργήθηκαν για κάποιον σκοπό, και προορίζονται για κάτι το οποίο ταιριάζει πάντα με την φύση του κάθε ζώου. Έτσι λοιπόν σύμφωνα με την αρχή αυτή, σε όλα τα ζώα θα ταίριαζε ο χαρακτηρισμός «αδέσποτο» διότι κανένα ζώο δεν γεννήθηκε με σκοπό να έχει δεσπότη. Και φυσικά κανένα ζώο δεν γεννήθηκε με σκοπό να ζει εγλοβισμένο από τον άνθρωπο, και να αρνείται την φύση του για χάρη του νέου περιβάλλοντος όπου καλείτε να επιβιώσει.

Θα αναρωτιόταν κανείς, για ποιον λόγο να χαρακτηριστούν τα άγρια ζώα της ζούγκλας, τα μυρμίγια, τα περιστέρια, οι αρουραίοι κλπ ως αδέσποτα. Μα φυσικά διότι τα μεν, δεν έχουν δεσπότες, και έχουν κατορθώσει λόγο της άγριας φύσης τους να επιβιώσουν κατά κύριο λόγο μακριά από τις ανθρώπινες διαπραγματεύσεις, ενώ τα υπόλοιπα λόγο της ανεξάρτητης φύσης τους διατηρούν ακόμη την έμφυτη ανεξαρτησία τους. Επίσης διότι κι αυτά τα ζώα δεν γνωρίζουν δεσπότες και αρχηγούς. Έχουν μάθει να συντηρούνται μόνα του και να επιβιώνουν. Και η έννοια «αδέσποτο» είναι μια έννοια την οποία εμείς περιορίσαμε στους σκύλους και της γάτες του δρόμου, κι όχι η κοινή λογική. Θα ήταν λοιπόν άκρως φανατική και ρατσιστική η άποψη, του να υποστηρίζεται πως τα άγρια ζώα δεν είναι αδέσποτα διότι είναι απλώς άγρια και δεν μπορούμε να τα έχουμε σπίτια μας, ενώ οι σκύλοι και οι γάτες είναι αδέσποτοι όταν τριγυρνάν στους δρόμους, διότι θα έπρεπε να ανήκουν σε κάποιο σπίτι.

Παρόλα τα παραπάνω η ανθρώπινη ματαιοδοξία εξακολουθεί να χαρακτηρίζει ως αδέσποτα, τα ζώα, τα οποία δεν έχουν σπίτι να ζήσουν. Δεν έχουν κάποιον να τα φροντίσει, και ίσως – κατά πολλούς – δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Και φυσικά η έννοια «αδέσποτο» συνοδεύεται συνήθως από λύπηση και πίκρα των ζωόφιλων, ενώ από ειρωνεία των μη ζωόφιλων. Κι όλα αυτά σε μια χρονική στιγμή όπου η εννιά «αδέσποτο» αποτελεί προνόμιο των ζώων κι όχι λυπητερό συμβάν.

Την έννοια «αδέσποτο» έρχεται να συμπληρώσει η ελληνική νομοθεσία με την προσθήκη της έννοιας «ζώο συντροφιάς». Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία στο άρθρο 1 του συντάγματος, σχετικά με τα ζώα συντροφιάς και τα αδέσποτα, γράφονται τα ακόλουθα:

«β) Αδέσποτο ζώο συντροφιάς - (σσ. κι όχι απλώς αδέσποτο) - είναι κάθε ζώο συντροφιάς το οποίο είτε δεν έχει κατοικία είτε βρίσκεται έξω από τα όρια της κατοικίας του ιδιοκτήτη του ή του συνοδού του και δεν τελεί υπό την άμεση επίβλεψη ή τον έλεγχο ιδιοκτήτη ή συνοδού. Δεν θεωρούνται αδέσποτα ζώα οι ποιμενικοί και κυνηγετικοί σκύλοι, καθώς και οι σκύλοι έρευνας και διάσωσης, κατά τη διάρκεια της φύλαξης του ποιμνίου, του κυνηγιού, της έρευνας και της διάσωσης.».
Κι όμως η νομοθεσία αυτή είναι ολοφάνερα ρατσιστική απέναντι στα ζώα, καθώς και κρύβει μεγάλα κενά και ασάφειες σχετικά με το τι θέλει να υποστηρίξει. Η έννοια «ζώο συντροφιάς» με βάση ποια κριτήρια χαρακτηρίζει κάποια ζώα, πόσο μάλλον τα αδέσποτα ζώα? Υπάρχουν συγκεκριμένα ζώα τα οποία γεννήθηκαν με σκοπό να ζουν υπό την ανθρώπινη στέγη? Και φυσικά ο χαρακτηρισμός ενός ζωντανού οργανισμού ως «ζώου συντροφιάς», καταπατά και αυτόματα αναιρεί την διακήρυξη περί των δικαιωμάτων των ζώων. Διότι κανένα ζώο δεν γεννήθηκε για να ζει στις μεγαλουπόλεις και τα ανθρώπινα σπίτια, ακόμη και αν η ανθρώπινη ανάγκη μας για κυριαρχία μας οδήγησε στο να διατηρούμε ζώα, τα οποία ποτέ δεν προορίστηκαν για εμάς. Κάποτε το ίδιο έκανε ο άνθρωπος με άλλους ανθρώπους, τους οποίους χαρακτήριζε σκλάβους. Άλλοτε πάλι κάτι παρόμοιο έκανε με της γυναίκες και τα ορφανά. Τέλος κατέληξε στα ζώα διότι ήτο τα μοναδικά πλάσματα που δεν κατάφεραν να κηρύξουν επαναστάσεις… Και φυσικά, κανένα ζώο δεν δημιουργήθηκε με σκοπό να μας κρατά συντροφιά και παρέα. Οπότε πια ζώα αναφέρει ε ελληνική πολιτεία ως «ζώα συντροφιάς» ?

Η ελληνική νομοθεσία, επίσης , δεν κάνει διαχωρισμούς σχετικά με το πια είδη ζώων θεωρεί ως πιθανή ομάδα να αποτελέσουν ζώα συντροφιάς, αδέσποτα και δεσποζόμενα. Κατά συνέπεια θα μπορούσαμε άνετα να θεωρήσουμε τα λιοντάρια και τους ελέφαντες της ζούγκλας αδέσποτους, ενώ τις κατσαρίδες που μπαινοβγαίνουν άνετα σε ένα σπίτι, δεσποζόμενες. Με την παραπάνω λογική, ζώα όπου πιθανότατα φέρουν σοβαρές ασθένειες για τον ΄άνθρωπο, αλλά παρόλα αυτά ζουν σε ένα σπίτι λόγο πιθανόν άθλιων υγειονομικών συνθηκών, μπορούν να χαρακτηριστούν ως ζώα συντροφιάς. Κι αν κάποια στιγμή βρεθεί κάποιος να φέρει σπίτι του ένα λιοντάρι, το ζώο αυτό θα πρέπει να θεωρηθεί ζώο συντροφιάς. Βέβαια υπάρχουν διατάξεις και κανόνες σχετικά με την υγιεινή, αλλά και η κοινή λογική. Αλλά η ασάφεια της νομοθεσίας υπερπηδά τα κενά και της αντιρρήσεις. Η νομοθεσία είναι ανοιχτή σε όποιον θελήσει να διατηρήσει σπίτι του όποιο είδος ζώου επιθυμεί! Ακόμη κι αν ακουστούν αντιρρήσεις σχετικά με τα παραπάνω, η αλήθεια είμαι μοναδική. Η νομοθεσία δεν είναι ικανή να ορίσει επ’ακριβώς τα λεγόμενα της, και συνεπώς δεν θα ήτο ακραίο να βρεθούμε κάποια στιγμή αντιμέτωποι με κάτι σχετικό.

Και γιατί θα πρέπει να υπάρχει νόμος όπου να διαχωρίζει τα αδέσποτα από τα δεσποζόμενα ζώα, την ώρα όπου θα έπρεπε να υπάρχει νόμος που να τονίζει τον ιδανικό τρόπο συμπεριφοράς του ανθρώπου απέναντι στα ζώα? Και γιατί θα έπρεπε τα ζώα να έχουν ιδιοκτήτη και αφεντικό την ώρα όπου η φύση τους τα προόρισε να ζουν ελεύθερα στους κάμπους και τα λιβάδια, με ότι χρειάζονται για την επιβίωση και αυτοσυντήρηση τους? Είναι μερικά ακόμη ερωτήματα όπου γεννιούνται από την παρούσα νομοθεσία…

Έχοντας πλέον εξετάσει τα όσα προκύπτουν σχετικά με την έννοια «αδέσποτο» μπορούμε να αναφέρουμε, πως δεν είναι κακό ή λυπητερό το γεγονός κάποια ζώα να χαρακτηρίζονται ως αδέσποτα. Δεν είναι κατακριτέο κάποια ζώα να ζουν μόνα τους, δίχως αφέντες και αρχηγούς. Κατακριτέο όμως είναι τα ζώα αυτά να μην ζουν στο φυσικό τους περιβάλλον, αλλά στους δρόμους του σύγχρονου αιματοβαμμένου πολιτισμού. Είναι άθλιο και κατακριτέο, ακόμη και η ίδια ελληνική πολιτεία με τους νόμους της να μην έχει καταφέρει να ξεχωρίσει ακόμη και σήμερα την διαφορά ανάμεσα στα αδέσποτα και τα δεσποζόμενα. Την διαφορά ανάμεσα στα ζώα συντροφιάς και τα ζώα ως ύπαρξη. Την διαφορά ανάμεσα στις έννοιες και τις φράσεις. Και είναι ντροπή για έναν πολιτισμό τον 21 αιώνα να μην έχει καταφέρει ακόμη να μεριμνήσει για τα δικαιώματα των ζώων.

Σίγουρα είναι επικίνδυνο τα ζώα να ζουν μόνα τους την σημερινή εποχή όπου οι άνθρωποι δν έχουν κατανοήσει την αξία των πλασμάτων όπου συμβιώνουν μαζί τους. Αλλά ακόμη πιο επικίνδυνο είναι η ίδια η νομοθεσία να μην έχει καταφέρει να θεσπίσει νόμους για την τήρηση των δικαιωμάτων των ζώων, και όχι για την προστασία αυτών των δικαιωμάτων. Διότι όταν υπάρχει τήρηση, αυτόματα υπάρχει και προστασία.

Ολοκληρώνοντας θα ήταν σκόπιμο να επανεξετάσουμε τους όρους και τους κανόνες όπου χρησιμοποιούμε καθημερινά όταν αναφερόμαστε σε αδέσποτα και δεσποζόμενα ζώα. Θα ήταν ελπιδοφόρο να λάβουμε υπόψη μας τις έννοιες επακριβώς. Γιατί «αδέσποτο ζώο» σημαίνει ελεύθερο ζώο. Ευτυχισμένο ζώο. Αλλά σίγουρα όχι με τα σημερινά δεδομένα….